Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου
Από τα πράσινα βουνά στη γαλάζια θάλασσα.
Μετά από έναν βαθύ ύπνο πολλών ωρών, μόλις ο πρώτος ήλιος σκάει από τα βουνά της ανατολής βρίσκομαι στο δρόμο. Σύμφωνα με τη συσκευή μου, βρίσκομαι κοντά σε ένα χωριό που λέγεται Καστρί.
Ένας φρέσκος ήλιος διεκδικεί τη θέση του ψηλά στο γαλάζιο ημισφαίριο αυτό το γλυκύτατο πρωινό του Σεπτέμβρη. Το αγέρι ζωντανεύει τα μαλλιά μου, ενώ το ποδήλατό μου χορεύει απαλά στις κατηφορικές στροφές των βορειοανατολικών υπωρειών του Πάρνωνα, με θέα τον κάμπο της Τρίπολης. Κατεβαίνω προς τον βυθό της αρκαδικής πεδιάδας, ανάμεσα σε κτήματα με καρυδιές, καστανιές και συκιές. Περνώντας κοντά από τα Δολιανά, βλέπω έναν χώρο απόρριψης σύγχρονου λατομείου γεμάτο με λευκή πέτρα που κάνει έντονη αντίθεση με τις πράσινες πλαγιές. Έχω διαβάσει ότι ο ναός της Αλέας, που είναι ο επόμενός μου προορισμός, ήταν κτισμένος με λευκό μάρμαρο Δολιανών.
Στο χωριό Στάδιο πρέπει να στρίψω αριστερά, αναζητώντας την Αλέα και το μουσείο της Τεγέας. Σε ένα χάος διασταυρώσεων, προσπαθώ να εντοπίσω τις πινακίδες, επάνω σε στύλους, ερειπωμένα κτίρια, όπου τύχει κι όπου λάχει.
Από το πρωί σήμερα ο ουρανός είναι γεμάτος χημικές ουρές.
Προσπαθώ να βρω το δρόμο προς τον επόμενο στόχο μου, το ναό της Αλέας Αθηνάς. Αλλά η πληροφορία απουσιάζει από τις πινακίδες! Είναι απολύτως απίστευτο, αλλά δεν υπάρχει ούτε μία πινακίδα, ούτε για το ναό της Αλέας, ούτε για το Μουσείο της Τεγέας. Έτσι προσπερνώ το σημείο όπου θα έπρεπε να στρίψω, και θα χρειαστεί να ρωτήσω κάπου, για να επιστρέψω προς τα πίσω και να βρω πού είναι ο ναός και το μουσείο. Αντιθέτως δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι υπάρχουν πολλές πινακίδες προς ασήμαντα χριστιανικά ξωκκλήσια που βρίσκονται κάπου στο πουθενά, από του Άη Γιώργη του Μακρυτσούτσουνου μέχρι της Παναγιάς της Χαμηλοβλεπούσας, και μάλιστα πολλές από αυτές τις πινακίδες έχουν τη χαρακτηριστική μορφή σήμανσης με καφέ και κίτρινο χρώμα που χρησιμοποιείται σε όλη τη χώρα για την οδική σήμανση των αρχαιολογικών χώρων.
Ενώ λοιπόν κινούμαι μέσα σε ένα τυπικό χωριουδάκι της ελληνικής υπαίθρου, το οποίο και συμβαίνει να έχει την ονομασία Αλέα, προβάλλει μπροστά μου ένα αναπάντεχο θέαμα. Ένας χώρος γεμάτος διάσπαρτα αρχαία μέλη και μεγάλους εντυπωσιακότατους σφονδύλους δωρικών κιόνων, καταμεσής στο μικρό χωριό περιτριγυρισμένος από τα σπίτια.
Υπάρχουν τρία άτομα μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Δύο άντρες που σκάβουν ένα λάκκο και μία γυναίκα που μιλά διαρκώς στο τηλέφωνο.
Η είσοδος βρίσκεται στη βόρεια πλευρά. Ο ένας άνδρας έρχεται εκεί για να μου κόψει το εισιτήριο. Είμαι ο μοναδικός επισκέπτης. Χωρίς καμία ενόχληση, έχω όλο το χώρο στη διάθεσή μου.
Στο νότιο άκρο του αρχαιολογικού χώρου, ένα μεγάλο υπόστεγο στεγάζει τα αρχιτεκτονικά γλυπτά του Σκόπα και των μαθητών του.
Η Αθηνά λατρευόταν στα μυκηναϊκά χρόνια μέχρι και τον -8ο αιώνα. Ο Αλεός, απόγονος του Αρκάδα που βασίλευσε στην Τεγέα, καθιέρωσε την λατρεία της θεάς που προερχόταν από τα βάθη της προϊστορίας. Θεσπίσθηκαν τα Αλεαία και Αλώτια, αγώνες που γινόταν σε ένα στάδιο προς τα ανατολικά του ιερού, προς το πρώην χωριό Αχούρια το οποίο μετονομάστηκε τη σύγχρονη εποχή σε Στάδιο. Αποδείχθηκε ότι υπήρχε ένας αρχαϊκός ναός μετά τον -7ο αιώνα. Το -395 περίπου κάηκε. Ανοικοδομήθηκε από τον περίφημο Παριανό αρχιτέκτονα-γλύπτη Σκόπα λίγο πριν τα μέσα του -4ου αιώνα. Ο Σκοπάδειος ναός της Αλέας Αθηνάς ήταν ένα μνημείο κολοσσιαίων διαστάσεων. Η θέα του μεγέθους αυτών των πεσμένων σφονδύλων από τους κίονες σε συγκλονίζει. Ο ναός εκείνος έπεσε από έναν σεισμό τον +4ο αιώνα. Βλέποντας αυτούς τους γίγαντες ατάκτως ερριμμένους, αντιλαμβάνεται κανείς σαφώς ότι ο σεισμός εκείνος πρέπει να ήταν κοσμογονικού μεγέθους. Ο Παυσανίας στα Αρκαδικά του λέει τα πράγματα με περισσή περιγραφικότητα: “ο δε ναός ο εφ´ ημών πολύ δη τι των ναών, όσοι Πελοποννησίοις εισίν, ες κατασκευήν προέχει την άλλην και ες μέγεθος”.
Όση ώρα περιηγούμαι στον αρχαιολογικό χώρο, οι τρεις άνθρωποι εξακολουθούν να σκάβουν, να μετρούν, να ασχολούνται με τον λάκκο τους.
Η νεαρή αρχαιολόγος θα αποδειχθεί πηγή πληροφοριών, και για το συγκεκριμένο χώρο αλλά και για την Αρκαδία γενικότερα. Με ιδιαίτερη προθυμία απαντά στις ερωτήσεις μου. Η πρώτη απορία που θα μου λυθεί θα αφορά το πώς το φημισμένο κατά τις μαρτυρίες λευκό μάρμαρο των Δολιανών θα καταλήξει σε αυτή τη μαύρη αδυσώπητη πέτρα. Πρόκειται για την συνδυασμένη δράση περιβαλλοντικών και βιοτικών παραγόντων. Εάν ήθελε να απομακρύνει κανείς την επιφάνεια του λίθου, θα μπορούσε να αποκαλύψει ξανά το λευκό μάρμαρο. Στην περίπτωση του Επικούρειου Απόλλωνα ακολουθήθηκε μία διαφορετική λογική συντήρησης του μνημείου, που αφορά το ίδιο το κτίριο καθεαυτό ως το διατηρητέο αντικείμενο. Στην περίπτωση της Αλέας Αθηνάς, όλα είναι εκτεθειμένα στο περιβάλλον και αναμένεται να παραμείνουν έτσι. Βλέποντας αυτά τα κομμάτια και σε συνδυασμό με τη γνώση της ιστορίας του μνημείου, θαυμάζεις πόσο πανδαμάτωρ πράγματι είναι ο χρόνος! Πόσο μπορεί να αλλάξει ο χώρος στο πέρασμα του χρόνου! Και πόσο συναρπαστικό είναι, με τα λιγοστά στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας σήμερα, να μπορούμε να ξαναδίνουμε ζωή στο παρελθόν, έστω και κατά προσέγγιση! Να αποκτάμε μια ιδέα για το ανθρώπινο δράμα μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Η αρχαιολογία είναι μία επιστήμη που κατά μία έννοια πλησιάζει στη μαγεία, με την έννοια ότι μετουσιώνει τη νεκρή ύλη σε ζωντανή μνήμη. Είναι κάτι σαν μία νίκη του ανθρώπου ενάντια στο χρόνο.
Ενώ απομακρύνομαι για να επιστρέψω στο ποδήλατό μου, αθελά μου πιάνει το αυτί μου τη συζήτηση των τριών και σε συνδυασμό με λόγια που άκουσα να λέει η αρχαιολόγος στο κινητό, αντιλαμβάνομαι ότι σκάβουν προσπαθώντας να βρουν έναν τοίχο, που αναφέρεται σε ένα σχέδιο ενός αρχαιολόγου με γερμανικό όνομα.
-Πού θα πάει βρε παιδιά, θα το βρούμε, πού θα πάει, ακούω την αρχαιολόγο να λέει στους συναδέλφους της.
-Συγχωρέστε μου την περιέργεια, το σχέδιο βάσει του οποίου ψάχνετε από ποια εποχή είναι;
-Του 1883, αν θυμάμαι καλά.
Αφήνω τους τρεις εργάτες της ζωντανής μνήμης να συνεχίσουν τη μάχη τους ενάντια στο χρόνο, και στον εκτυφλωτικό ήλιο του μεσημεριού κατευθύνομαι προς το μουσείο. Η πρώτη εντύπωση του επισκέπτη όταν εισέλθει σε αυτό το ιδιαίτερο μουσείο είναι η κραυγαλέα αντίθεση μεταξύ του εξωτερικού φωτός και του εσωτερικού σκότους. Οι δημιουργοί αυτού του μουσειακού χώρου κατόρθωσαν τον στόχο, ο οποίος προφανώς δεν είναι άλλος από την εστίαση στο έκθεμα. Τα αντικείμενα που εκτίθενται θαρρείς ότι τώρα δα μόλις έχουν ξεθαφτεί από τα σκοτάδια της μάνας γης. Της αστείρευτης ελληνικής γης, που αυτά που κρύβει μέσα της είναι πολύ περισσότερα από αυτά που έχει ήδη γεννήσει.
Στην τελευταία εικόνα, μαρμάρινες κεφαλές Ασκληπιού, με χρονολόγηση για τις πρώτες δύο στους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους και για την τρίτη -175/-/-164, η πρώτη αποτοιχισμένη από οικία στο Στάδιο, οι δύο άλλες βρέθηκαν στην τοποθεσία Παλιά Επισκοπή, ένα χωριουδάκι προς τα βόρεια. Βρέθηκαν πολλές κεφαλές Ασκληπιού, σαφής ένδειξη λατρείας του θεού, η οποία γνωρίζουμε ότι επεκτάθηκε στην Πελοπόννησο μετά τον -4ο αιώνα. Στον εύφορο κάμπο της σημερινής Τρίπολης, στο κέντρο της Αρκαδίας, η Τεγέα ήταν η σημαντικότερη αρκαδική πόλη. Το αρχαιολογικό μουσείο χτίστηκε το 1908. Εκτός από τις σημαντικές συλλογές που περιέχει, είναι η πρώτη φορά που το επισκέπτομαι και όπως διαπιστώνω έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και για τον πρωτότυπο τρόπο της παρουσίασης. Εκτός από τα εκθέματα υπάρχει πολύ υλικό σε ψηφιακή διαδραστική μορφή και ο επισκέπτης χρειάζεται σημαντικό χρόνο εάν θελήσει να παρακολουθήσει όλες τις πληροφορίες. Εκτός από τα αετωματικά γλυπτά από το ναό της Αλέας Αθηνάς, στα έργα του Σκόπα που αποκαλύφθηκαν περιλαμβάνονταν βεβαίως και η περίφημη κεφαλή της θεάς Υγείας, που ανακαλύφθηκε το 1900 κατά τις ανασκαφές της γαλλικής σχολής. Το πρωτότυπο υπάρχει στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο με αριθμό 3602, ενώ εδώ υπάρχει αντίγραφο. Το γλυπτό αυτό συγκαταλέγεται στα κορυφαία έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Το εύρημα αυτό μαζί με τις κεφαλές του Ασκληπιού, και ειδικότερα τη μεγάλη κεφαλή του θεού την χρονολογημένη στους ελληνιστικούς χρόνους, υποδηλώνουν σαφώς ότι υπήρχε λατρεία των θεοτήτων της υγείας, δηλ. του Ασκληπιού και της κόρης του, για πολλούς αιώνες εδώ στη σημαντικότερη πόλη της αρχαίας Αρκαδίας.
Βγαίνοντας από το μουσείο, καταμεσήμερο ώρα δώδεκα και κάτι, ο ουρανός έχει πολλές χημικές ουρές. Από το πρωί σήμερα ο αρκαδικός ουρανός είναι χαρακωμένος με λευκές γραμμές, από αεροπλάνα που περνούν μανιωδώς προς όλες τις διευθύνσεις.
Στο προαύλιο μιας εκκλησίας θα βρω αυτό το μεσημέρι φιλόξενη σκιά, για να ετοιμάσω ένα γεύμα και για να σχεδιάσω το επόμενο κομμάτι του ταξιδιού. Νιώθω ότι και σήμερα πήρα μία γερή δόση πολιτισμού και ιστορίας. Θα μπορούσα να ξοδέψω σημαντικά περισσότερο χρόνο περιλανώμενος στην ιστορία της Πελοποννήσου, αλλά μετά την αλλαγή του σχεδίου έτσι ώστε να βρεθώ στις 30 του μηνός στις Θερμοπύλες, ο επόμενος στόχος μου είναι η Επίδαυρος. Θα πάρω τον παλιό δρόμο Τρίπολης-Άργους, από τον Αχλαδόκαμπο. Τη διαδρομή αυτή την είχα κάνει με ποδήλατο πριν από τρεις δεκαετίες τουλάχιστον. Δεν μπορώ να θυμηθώ την διαδρομή, αλλά είμαι βέβαιος ότι μετά την κατασκευή του νέου αυτοκινητόδρομου προς Αθήνα, ο δρόμος αυτός δεν θα έχει κίνηση.
Δεν πέφτω καθόλου έξω. Ο δρόμος πράγματι έχει ελάχιστη κίνηση, πράγμα που τον κάνει απολύτως απολαυστικό από καθαρά ποδηλατικής πλευράς. Ένας μεγάλος άδειος δρόμος, ένας ήλιος πέφτει πάνω σου, και εσύ καταπίνεις χιλιόμετρα ανεβοκατεβαίνοντας ορεινούς όγκους. Αυτό είναι όλο. Το τοπίο δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μένα, ιδίως μετά από όσα έχω δει στα άγρια παρθένα βουνά στο ταξίδι μου αυτό μέχρι σήμερα. Ξεροβούνια, το ένα μετά το άλλο, γεμάτα πουρναρότοπους ψημένους στον ήλιο του ελληνικού νότου.
Ενώ πλησιάζω στην αρχή της τελικής κατηφόρας μετά τη διασταύρωση προς Αχλαδόκαμπο, μετά από μια στροφή προβάλλει μπροστά μου η θέα του Αργολικού Κόλπου. Θάλαττα, θάλαττα! Μετά από τόσο καιρό στα βουνά της εσωτερικής Πελοποννήσου, αυτό το κυανό της υδάτινης μάζας με τρελλαίνει.
Αρχίζω να κατηφορίζω σιγά, αργά, μεθυσμένος από την πανοραμική θέα του κόλπου. Το ποδήλατο κυλά γλυκά στις στροφές, στον ωραίο δρόμο. Η διαδρομή είναι απολύτως απολαυστική. Τίποτα να μη σε πιέζει, καμιά βιασύνη, όλος ο χρόνος να είναι δικός σου. Ο καιρός να είναι σκέτη απόλαυση, το αγέρι να σου χαϊδεύει τα μάγουλα, η θέα να σε ταξιδεύει, το ποδήλατο να ρολάρει μόνο του σε έναν καλό δρόμο πλατύ και εντελώς άδειο, μέσα στην απέραντη ησυχία του απογεύματος. Τέτοιες στιγμές είναι πραγματικά ανεκτίμητες, άκρως πολύτιμες, για έναν ποδηλάτη που ταξιδεύει σε έναν καταπληκτικό χώρο σαν την Ελλάδα.
> Επόμενο
Από τα πράσινα βουνά στη γαλάζια θάλασσα.
Μετά από έναν βαθύ ύπνο πολλών ωρών, μόλις ο πρώτος ήλιος σκάει από τα βουνά της ανατολής βρίσκομαι στο δρόμο. Σύμφωνα με τη συσκευή μου, βρίσκομαι κοντά σε ένα χωριό που λέγεται Καστρί.
Ένας φρέσκος ήλιος διεκδικεί τη θέση του ψηλά στο γαλάζιο ημισφαίριο αυτό το γλυκύτατο πρωινό του Σεπτέμβρη. Το αγέρι ζωντανεύει τα μαλλιά μου, ενώ το ποδήλατό μου χορεύει απαλά στις κατηφορικές στροφές των βορειοανατολικών υπωρειών του Πάρνωνα, με θέα τον κάμπο της Τρίπολης. Κατεβαίνω προς τον βυθό της αρκαδικής πεδιάδας, ανάμεσα σε κτήματα με καρυδιές, καστανιές και συκιές. Περνώντας κοντά από τα Δολιανά, βλέπω έναν χώρο απόρριψης σύγχρονου λατομείου γεμάτο με λευκή πέτρα που κάνει έντονη αντίθεση με τις πράσινες πλαγιές. Έχω διαβάσει ότι ο ναός της Αλέας, που είναι ο επόμενός μου προορισμός, ήταν κτισμένος με λευκό μάρμαρο Δολιανών.
Στο χωριό Στάδιο πρέπει να στρίψω αριστερά, αναζητώντας την Αλέα και το μουσείο της Τεγέας. Σε ένα χάος διασταυρώσεων, προσπαθώ να εντοπίσω τις πινακίδες, επάνω σε στύλους, ερειπωμένα κτίρια, όπου τύχει κι όπου λάχει.
Από το πρωί σήμερα ο ουρανός είναι γεμάτος χημικές ουρές.
Προσπαθώ να βρω το δρόμο προς τον επόμενο στόχο μου, το ναό της Αλέας Αθηνάς. Αλλά η πληροφορία απουσιάζει από τις πινακίδες! Είναι απολύτως απίστευτο, αλλά δεν υπάρχει ούτε μία πινακίδα, ούτε για το ναό της Αλέας, ούτε για το Μουσείο της Τεγέας. Έτσι προσπερνώ το σημείο όπου θα έπρεπε να στρίψω, και θα χρειαστεί να ρωτήσω κάπου, για να επιστρέψω προς τα πίσω και να βρω πού είναι ο ναός και το μουσείο. Αντιθέτως δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι υπάρχουν πολλές πινακίδες προς ασήμαντα χριστιανικά ξωκκλήσια που βρίσκονται κάπου στο πουθενά, από του Άη Γιώργη του Μακρυτσούτσουνου μέχρι της Παναγιάς της Χαμηλοβλεπούσας, και μάλιστα πολλές από αυτές τις πινακίδες έχουν τη χαρακτηριστική μορφή σήμανσης με καφέ και κίτρινο χρώμα που χρησιμοποιείται σε όλη τη χώρα για την οδική σήμανση των αρχαιολογικών χώρων.
Ενώ λοιπόν κινούμαι μέσα σε ένα τυπικό χωριουδάκι της ελληνικής υπαίθρου, το οποίο και συμβαίνει να έχει την ονομασία Αλέα, προβάλλει μπροστά μου ένα αναπάντεχο θέαμα. Ένας χώρος γεμάτος διάσπαρτα αρχαία μέλη και μεγάλους εντυπωσιακότατους σφονδύλους δωρικών κιόνων, καταμεσής στο μικρό χωριό περιτριγυρισμένος από τα σπίτια.
Υπάρχουν τρία άτομα μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Δύο άντρες που σκάβουν ένα λάκκο και μία γυναίκα που μιλά διαρκώς στο τηλέφωνο.
Η είσοδος βρίσκεται στη βόρεια πλευρά. Ο ένας άνδρας έρχεται εκεί για να μου κόψει το εισιτήριο. Είμαι ο μοναδικός επισκέπτης. Χωρίς καμία ενόχληση, έχω όλο το χώρο στη διάθεσή μου.
Στο νότιο άκρο του αρχαιολογικού χώρου, ένα μεγάλο υπόστεγο στεγάζει τα αρχιτεκτονικά γλυπτά του Σκόπα και των μαθητών του.
Η Αθηνά λατρευόταν στα μυκηναϊκά χρόνια μέχρι και τον -8ο αιώνα. Ο Αλεός, απόγονος του Αρκάδα που βασίλευσε στην Τεγέα, καθιέρωσε την λατρεία της θεάς που προερχόταν από τα βάθη της προϊστορίας. Θεσπίσθηκαν τα Αλεαία και Αλώτια, αγώνες που γινόταν σε ένα στάδιο προς τα ανατολικά του ιερού, προς το πρώην χωριό Αχούρια το οποίο μετονομάστηκε τη σύγχρονη εποχή σε Στάδιο. Αποδείχθηκε ότι υπήρχε ένας αρχαϊκός ναός μετά τον -7ο αιώνα. Το -395 περίπου κάηκε. Ανοικοδομήθηκε από τον περίφημο Παριανό αρχιτέκτονα-γλύπτη Σκόπα λίγο πριν τα μέσα του -4ου αιώνα. Ο Σκοπάδειος ναός της Αλέας Αθηνάς ήταν ένα μνημείο κολοσσιαίων διαστάσεων. Η θέα του μεγέθους αυτών των πεσμένων σφονδύλων από τους κίονες σε συγκλονίζει. Ο ναός εκείνος έπεσε από έναν σεισμό τον +4ο αιώνα. Βλέποντας αυτούς τους γίγαντες ατάκτως ερριμμένους, αντιλαμβάνεται κανείς σαφώς ότι ο σεισμός εκείνος πρέπει να ήταν κοσμογονικού μεγέθους. Ο Παυσανίας στα Αρκαδικά του λέει τα πράγματα με περισσή περιγραφικότητα: “ο δε ναός ο εφ´ ημών πολύ δη τι των ναών, όσοι Πελοποννησίοις εισίν, ες κατασκευήν προέχει την άλλην και ες μέγεθος”.
Όση ώρα περιηγούμαι στον αρχαιολογικό χώρο, οι τρεις άνθρωποι εξακολουθούν να σκάβουν, να μετρούν, να ασχολούνται με τον λάκκο τους.
Η νεαρή αρχαιολόγος θα αποδειχθεί πηγή πληροφοριών, και για το συγκεκριμένο χώρο αλλά και για την Αρκαδία γενικότερα. Με ιδιαίτερη προθυμία απαντά στις ερωτήσεις μου. Η πρώτη απορία που θα μου λυθεί θα αφορά το πώς το φημισμένο κατά τις μαρτυρίες λευκό μάρμαρο των Δολιανών θα καταλήξει σε αυτή τη μαύρη αδυσώπητη πέτρα. Πρόκειται για την συνδυασμένη δράση περιβαλλοντικών και βιοτικών παραγόντων. Εάν ήθελε να απομακρύνει κανείς την επιφάνεια του λίθου, θα μπορούσε να αποκαλύψει ξανά το λευκό μάρμαρο. Στην περίπτωση του Επικούρειου Απόλλωνα ακολουθήθηκε μία διαφορετική λογική συντήρησης του μνημείου, που αφορά το ίδιο το κτίριο καθεαυτό ως το διατηρητέο αντικείμενο. Στην περίπτωση της Αλέας Αθηνάς, όλα είναι εκτεθειμένα στο περιβάλλον και αναμένεται να παραμείνουν έτσι. Βλέποντας αυτά τα κομμάτια και σε συνδυασμό με τη γνώση της ιστορίας του μνημείου, θαυμάζεις πόσο πανδαμάτωρ πράγματι είναι ο χρόνος! Πόσο μπορεί να αλλάξει ο χώρος στο πέρασμα του χρόνου! Και πόσο συναρπαστικό είναι, με τα λιγοστά στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας σήμερα, να μπορούμε να ξαναδίνουμε ζωή στο παρελθόν, έστω και κατά προσέγγιση! Να αποκτάμε μια ιδέα για το ανθρώπινο δράμα μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Η αρχαιολογία είναι μία επιστήμη που κατά μία έννοια πλησιάζει στη μαγεία, με την έννοια ότι μετουσιώνει τη νεκρή ύλη σε ζωντανή μνήμη. Είναι κάτι σαν μία νίκη του ανθρώπου ενάντια στο χρόνο.
Ενώ απομακρύνομαι για να επιστρέψω στο ποδήλατό μου, αθελά μου πιάνει το αυτί μου τη συζήτηση των τριών και σε συνδυασμό με λόγια που άκουσα να λέει η αρχαιολόγος στο κινητό, αντιλαμβάνομαι ότι σκάβουν προσπαθώντας να βρουν έναν τοίχο, που αναφέρεται σε ένα σχέδιο ενός αρχαιολόγου με γερμανικό όνομα.
-Πού θα πάει βρε παιδιά, θα το βρούμε, πού θα πάει, ακούω την αρχαιολόγο να λέει στους συναδέλφους της.
-Συγχωρέστε μου την περιέργεια, το σχέδιο βάσει του οποίου ψάχνετε από ποια εποχή είναι;
-Του 1883, αν θυμάμαι καλά.
Αφήνω τους τρεις εργάτες της ζωντανής μνήμης να συνεχίσουν τη μάχη τους ενάντια στο χρόνο, και στον εκτυφλωτικό ήλιο του μεσημεριού κατευθύνομαι προς το μουσείο. Η πρώτη εντύπωση του επισκέπτη όταν εισέλθει σε αυτό το ιδιαίτερο μουσείο είναι η κραυγαλέα αντίθεση μεταξύ του εξωτερικού φωτός και του εσωτερικού σκότους. Οι δημιουργοί αυτού του μουσειακού χώρου κατόρθωσαν τον στόχο, ο οποίος προφανώς δεν είναι άλλος από την εστίαση στο έκθεμα. Τα αντικείμενα που εκτίθενται θαρρείς ότι τώρα δα μόλις έχουν ξεθαφτεί από τα σκοτάδια της μάνας γης. Της αστείρευτης ελληνικής γης, που αυτά που κρύβει μέσα της είναι πολύ περισσότερα από αυτά που έχει ήδη γεννήσει.
Στην τελευταία εικόνα, μαρμάρινες κεφαλές Ασκληπιού, με χρονολόγηση για τις πρώτες δύο στους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους και για την τρίτη -175/-/-164, η πρώτη αποτοιχισμένη από οικία στο Στάδιο, οι δύο άλλες βρέθηκαν στην τοποθεσία Παλιά Επισκοπή, ένα χωριουδάκι προς τα βόρεια. Βρέθηκαν πολλές κεφαλές Ασκληπιού, σαφής ένδειξη λατρείας του θεού, η οποία γνωρίζουμε ότι επεκτάθηκε στην Πελοπόννησο μετά τον -4ο αιώνα. Στον εύφορο κάμπο της σημερινής Τρίπολης, στο κέντρο της Αρκαδίας, η Τεγέα ήταν η σημαντικότερη αρκαδική πόλη. Το αρχαιολογικό μουσείο χτίστηκε το 1908. Εκτός από τις σημαντικές συλλογές που περιέχει, είναι η πρώτη φορά που το επισκέπτομαι και όπως διαπιστώνω έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και για τον πρωτότυπο τρόπο της παρουσίασης. Εκτός από τα εκθέματα υπάρχει πολύ υλικό σε ψηφιακή διαδραστική μορφή και ο επισκέπτης χρειάζεται σημαντικό χρόνο εάν θελήσει να παρακολουθήσει όλες τις πληροφορίες. Εκτός από τα αετωματικά γλυπτά από το ναό της Αλέας Αθηνάς, στα έργα του Σκόπα που αποκαλύφθηκαν περιλαμβάνονταν βεβαίως και η περίφημη κεφαλή της θεάς Υγείας, που ανακαλύφθηκε το 1900 κατά τις ανασκαφές της γαλλικής σχολής. Το πρωτότυπο υπάρχει στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο με αριθμό 3602, ενώ εδώ υπάρχει αντίγραφο. Το γλυπτό αυτό συγκαταλέγεται στα κορυφαία έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Το εύρημα αυτό μαζί με τις κεφαλές του Ασκληπιού, και ειδικότερα τη μεγάλη κεφαλή του θεού την χρονολογημένη στους ελληνιστικούς χρόνους, υποδηλώνουν σαφώς ότι υπήρχε λατρεία των θεοτήτων της υγείας, δηλ. του Ασκληπιού και της κόρης του, για πολλούς αιώνες εδώ στη σημαντικότερη πόλη της αρχαίας Αρκαδίας.
Βγαίνοντας από το μουσείο, καταμεσήμερο ώρα δώδεκα και κάτι, ο ουρανός έχει πολλές χημικές ουρές. Από το πρωί σήμερα ο αρκαδικός ουρανός είναι χαρακωμένος με λευκές γραμμές, από αεροπλάνα που περνούν μανιωδώς προς όλες τις διευθύνσεις.
Στο προαύλιο μιας εκκλησίας θα βρω αυτό το μεσημέρι φιλόξενη σκιά, για να ετοιμάσω ένα γεύμα και για να σχεδιάσω το επόμενο κομμάτι του ταξιδιού. Νιώθω ότι και σήμερα πήρα μία γερή δόση πολιτισμού και ιστορίας. Θα μπορούσα να ξοδέψω σημαντικά περισσότερο χρόνο περιλανώμενος στην ιστορία της Πελοποννήσου, αλλά μετά την αλλαγή του σχεδίου έτσι ώστε να βρεθώ στις 30 του μηνός στις Θερμοπύλες, ο επόμενος στόχος μου είναι η Επίδαυρος. Θα πάρω τον παλιό δρόμο Τρίπολης-Άργους, από τον Αχλαδόκαμπο. Τη διαδρομή αυτή την είχα κάνει με ποδήλατο πριν από τρεις δεκαετίες τουλάχιστον. Δεν μπορώ να θυμηθώ την διαδρομή, αλλά είμαι βέβαιος ότι μετά την κατασκευή του νέου αυτοκινητόδρομου προς Αθήνα, ο δρόμος αυτός δεν θα έχει κίνηση.
Δεν πέφτω καθόλου έξω. Ο δρόμος πράγματι έχει ελάχιστη κίνηση, πράγμα που τον κάνει απολύτως απολαυστικό από καθαρά ποδηλατικής πλευράς. Ένας μεγάλος άδειος δρόμος, ένας ήλιος πέφτει πάνω σου, και εσύ καταπίνεις χιλιόμετρα ανεβοκατεβαίνοντας ορεινούς όγκους. Αυτό είναι όλο. Το τοπίο δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μένα, ιδίως μετά από όσα έχω δει στα άγρια παρθένα βουνά στο ταξίδι μου αυτό μέχρι σήμερα. Ξεροβούνια, το ένα μετά το άλλο, γεμάτα πουρναρότοπους ψημένους στον ήλιο του ελληνικού νότου.
Ενώ πλησιάζω στην αρχή της τελικής κατηφόρας μετά τη διασταύρωση προς Αχλαδόκαμπο, μετά από μια στροφή προβάλλει μπροστά μου η θέα του Αργολικού Κόλπου. Θάλαττα, θάλαττα! Μετά από τόσο καιρό στα βουνά της εσωτερικής Πελοποννήσου, αυτό το κυανό της υδάτινης μάζας με τρελλαίνει.
Αρχίζω να κατηφορίζω σιγά, αργά, μεθυσμένος από την πανοραμική θέα του κόλπου. Το ποδήλατο κυλά γλυκά στις στροφές, στον ωραίο δρόμο. Η διαδρομή είναι απολύτως απολαυστική. Τίποτα να μη σε πιέζει, καμιά βιασύνη, όλος ο χρόνος να είναι δικός σου. Ο καιρός να είναι σκέτη απόλαυση, το αγέρι να σου χαϊδεύει τα μάγουλα, η θέα να σε ταξιδεύει, το ποδήλατο να ρολάρει μόνο του σε έναν καλό δρόμο πλατύ και εντελώς άδειο, μέσα στην απέραντη ησυχία του απογεύματος. Τέτοιες στιγμές είναι πραγματικά ανεκτίμητες, άκρως πολύτιμες, για έναν ποδηλάτη που ταξιδεύει σε έναν καταπληκτικό χώρο σαν την Ελλάδα.
> Επόμενο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου